1942 жылғы 27 мамыр күні үлкен отбасында дүниеге келді.
Ғылыми дәрежесі: филология ғылымдарының докторы
Білімі: 1965-1970 жж. – Фрунзе қаласындағы Қырғыз мемлекеттік университетінде филология факультетінің «Филолог. Орыс тілі мен әдебиетінің мұғалімі» мамандығы бойынша оқыды.
Вафеев Равиль Айсавич – лингвист ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Энциклопедиялық ғылымдар академиясының академигі, Ресей Федерациясының жоғары мектебінің еңбек сіңірген қайраткері, Ресей Федерациясының жоғары мектебінің еңбек сіңірген қызметкері, еңбек ардагері. Ауғанстандағы соғыс ардагері. 2016 жылдан бастап ПМПУ (Қазақстан Республикасы, Павлодар қ.) шетел тілдері кафедрасының профессоры. Ол ТМД елдерінде екітілдікті үйренуге үлкен үлес қосты.
1950 жылы Тобольск балалар үйінде 1-сыныпқа оқуға қабылданып, білім алды.
1961 жылы №15 Тобольск татар мектебін бітірді.
1961-1962 жж. «Павлодарстройпуть» ұйымында слесарь - монтажшы болып жұмыс істеді, Павлодар қ., Қазақ КСР.
1962-1965 жж. - Совет армиясы қатарында борышын өтеді (Самарқанд қ. әскери мектебі, 1963-1965 жж. – Керки қ., Түркмен КСР, танк командирі).
1965-1970 жж. – Фрунзе қаласындағы Қырғыз мемлекеттік университетінде филология факультетінің «Филолог. Орыс тілі мен әдебиетінің мұғалімі» мамандығы бойынша оқыды.
1970-1980 жж. - аспирант, ізденуші, КСРО-ның 50 жылдығы атындағы Қырғыз мемлекеттік университетінің оқытушысы.
1981 жылы филология ғылымдарының кандидаты дәрежесін алды (Алматы қаласында диссертация қорғады).
1981-1987 жж. - аға оқытушы, Қырғыз КСРО Фрунзе қаласындағы орыс тілі мен әдебиеті педагогикалық институтының доценті. «Қырғыз тілі мен әдебиеті оқу орындарында» екінші мамандығын алу (өндірістен қол үзбей).
1987-1989 жж. - Ауғанстан Республикасы Кабул қаласына іс-сапармен бару. Ауғанстан Президентінің жанындағы кеңес беру тобындағы ұлттық мәселелер бойынша кеңесші, АХДП ОК.
1989-1992 жж. - «Вьетсовпетро» кемелерінде орыс тілі мұғалімі ретінде Вьетнам Республикасының Вунгтау қаласына іс-сапар.
Равиль Айсавич КСРО-да алғаш рет кемелерде Вьетнамдық теңізшілерге орыс тілін үйрету бойынша тәжірибе жүргізді.
1992-1993 жж. - Қытайдың Шыңжаң-Ұйғыр автономды ауданының Үрімші қаласына орыс тілі мұғалімі ретінде іс-сапары.
2001 жылы «Формирование двухстороннего татарско-русского двуязычия» тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады (Казань қ.).
1993-2002 жж. - Д.И. Менделеев атындағы Тобольск мемлекеттік педагогикалық институтының орыс-татар бөлімінде кафедра меңгерушісі, Тобольск қаласы.
2002-2016 жж. - Ханты-Мансийск қаласында Югра мемлекеттік университетіндегі жұмыс (ЮМУ ұйымына қатысу, журналистика кафедрасының меңгерушісі, обско-угорлық филология деканы, филология кафедрасының профессоры).
2016 жылдан бастап Павлодар мемлекеттік педагогикалық университетінің профессоры.
Равиль Айсавич ғылыми әлемде, бірінші кезекте, екі тілділік саласындағы зерттеулерге белгілі, бірақ онымен шектелмейді. Ғылыми қызығушылықтары: әлеуметтік лингвистика, психолингвистика, лингводидактика, екітілділік және көптілділік мәселелері, түркітану және татар тіл білімі, салыстырмалы тіл білімі, финно-угортану, тілдердің салыстырмалы типологиясы, орыс тілі, тілдерді үйретудің лингвоәдістемелік негіздері.
300-ден астам ғылыми еңбектері бар, оның ішінде мақалалар, монографиялар, оқулықтар мен оқу құралдары. Ғылыми жетекшілігімен 21 кандидаттық диссертация қорғалды.
Мәскеу, Ленинград, Ташкент, Алматы, Уфа, Казань, Екатеринбург, Түмен қалаларында тілдік және кәсіби тағылымдамалардан өтті.
Марапаттары: Энциклопедиялық ғылымдар академиясының академигі, Ресей Федерациясының Жоғары мектебінің құрметті қызметкері, Ресей Федерациясының жоғары мектебінің еңбек сіңірген қызметкері, Еңбек ардагері.
Әдебиеттер тізімі:
1.Вафеев Р.А. Татарско-русское двуязычие и аспекты билингвологии: монография. - Тобольск, 2001. - 166 с.
2.Вафеев Р.А. Интерференция языков в условиях татарско-русского двуязычия при контакте с немецким: монография. - Тобольск, 2013. - 123с.
3.Вафеев Р.А. Структурно-семантическое осложнение предложения в разноструктурных языках (на материале татарского и английского языков): монография. - Павлодар, 2012. - 130 с.
4.Вафеев Р.А. Этнолигвистические дифференциации татар-билингвов в иноэтническом окружении: монография. - Тюмень, 2012. - 184 с.
5.Вафеев Р.А. Введение в урало-алтайское языкознание: учебное пособие. - Ханты-Мансийск, 2011.- 128 с.
6.К проблеме двуязычия и полиязычия. Лингвистическая ситуация в России и Казахстане (на примере отдельных регионов): коллективная монография. - Павлодар, 2016. - 141 с.
***
1.Вафеев Р.А. Обучение навыкам актуального членения предложения в составе текста // Русский язык и литература в киргизской школе. - 1983. - № 3. - С. 48-57
2.Вафеев Р.А. Взаимовлияние антропонимии обско-угорских этносов с сибирскими татарами и русскими сибиряками // Вестник угроведения. – 2006. – № 2. – С. 81–85
3.Вафеев Р.А. Теоретические вопросы перевода художественных текстов // Вестник Челябинского государственного университета. – 2009. – № 43 (181). – С. 27–31
4.Вафеев Р.А., Нурдинова Г.С. Двуязычие и многоязычие как факторы экономической, социально-политической интеграции стран и народов // Вестник Югорского государственного университета. – 2010. – № 2 (17). – С. 17–23
5.Вафеев Р.А., Игушев Е.А. Лингвометодические основы современных требований к обучению иностранным языкам // Педагогическое образование и наука. – 2012. – № 5. – С. 98–103
6.Вафеев Р.А. Этнолингвистическая толерантность в межкультурном диалоге // Вестник Югорского государственного университета. – 2015. – № 1 (36). – С. 116–120